Informatie voor verwijzers

Wie, wat en hoe  leestijd 1,5 minuten

Mijn naam is Mark ten Seldam. Ik ben in 1984 afgestudeerd als algemeen fysiotherapeut. De laatste 25 jaar heb ik mij gespecialiseerd in het behandelen en begeleiden van mensen die last hebben van chronische klachten vaak t.g.v. pijn en onderliggende angst.

Chronische klachten zijn voor mij klachten met of zonder heldere medische diagnose. Je kan daarbij denken aan ALK, SOLK, hyperventilatie, colitis ulcerosa, syndroom van Tietze, kanker, conversie, burn-out, chronisch vermoeidheid syndroom, aspecifieke nekklachten, etc. etc.
De klachten houden langer dan zes tot twaalf weken aan, ondanks rust of andere interventies.

Ten aanzien van deze chronische klachten onderscheid ik drie factoren die de klacht bepalen:

voorbeschikkende (predisponerende) factoren,
uitlokkende factoren en
klacht in stand houdende factoren.
 
Ik richt mij in de behandeling op de 'klacht in stand houdende' factoren. Daarin onderscheid ik vier aandachtsgebieden: lichaamsfuncties, mentaal, gedrag en sociaal.

In de begeleiding van mensen met chronische klachten richt ik mij met name op het vergroten van hun veerkracht en zelfsturing middels lichaamsgerichte therapie. De focus in behandeling ligt daarbij op het veranderen van drie van de klacht in stand houdende factoren.

           Zie onderstaande tabel:


Wat is lichaamsgerichte therapie leestijd 0,5 minuut

Download de folder
non-duaal lichaamswerk ter ondersteuning van psychologische begeleiding.

Haptotherapie, psychomotore therapie, sensomotore therapie, somatic experience en ademtherapie zijn een paar bekende vormen van lichaamsgerichte therapie. Ik gebruik de Grinberg Methode als vorm van lichaamsgericht leren.

     We spreken tot de cliënt door hem/haar aan te raken met onze handen
     We raken de cliënt daarbij met onze woorden
     Hiermee leren we de cliënt hoe die zijn eigen trauma kan helen (body learning).


Omdat in de behandeling het lichaam/lijf van de cliënt sterk betrokken wordt, wordt dit ook wel een lichaams-georiënteerde benadering of lichaamswerk genoemd.

Als begeleider let ik op - en werk ik met; de houding, beweging, ademhaling, stem en lichaamsbeleving van de cliënt. Doel daarbij is om verandering te bewerkstelligen in de diepere lagen van het brein zoals het limbisch systeem en de hogere gedeeltes van de hersenstam, waar veel oude stress- en trauma reacties zijn opgeslagen . 

Aanraking, beweging en verbeeldingskracht zijn volgens de Nederlands-Amerikaanse psychiater Bessel van der Kolk precies die elementen die getraumatiseerde mensen helpen om zich weer veilig te voelen. Hij vindt het onbegrijpelijk dat deze elementen uit de meeste therapieën zijn verbannen.

Samenvattend: bij InnerChange leert de cliënt contact te maken met zijn/haar eigen lichaam en lichaamssignalen. De cliënt leert zonder oordeel te 'luisteren' (voelen) naar de signalen die in het lichaam ervaarbaar zijn.

Het uitgangspunt daarbij is: 'ieder signaal vertelt een verhaal".  Wanneer dit verhaal begrepen wordt krijgt de cliënt de mogelijkheid om, in de context van hier en nu, te onderzoeken of cliënt's reactie nog passend is of dat er een alternatief gezocht moet worden. 

Ik onderscheid vier fasen in de lichaamsgerichte therapie: de Kalmeringsfase, de Inzichtsfase, de Acceptatiefase  en tenslotte de Zelfsturingsfase.

De 4 fasen in de behandeling leestijd 1 minuut

Kalmeringsfase
De eerste fase draait om het herstel van balans. Het kalmeren van het Centrale Zenuw Stelsel (CZS) staat voorop.

Primair leer ik cliënten te ontspannen.  Dat lijkt eenvoudig, maar de clienten met chronische klachten verkeren in een chronische stress toestand en zijn hyperalert op hun lichamelijke verschijnselen. Daarbij hebben ze regelmatig - vaak verborgen - disfunctionele ziekte cognities.

Veel cliënten ervaren hun lichaam als een vijand. Als je die perceptie hebt dan is het ook best logisch dat je gespannen blijft, wie wil er nu ontspannen liggen met de vijand? 
Aan het einde van de kalmeringsfase is de cliënt in staat om zichzelf te kalmeren en dit in verloop van tijd te verdiepen tot diepe ontspanning

Inzichtsfase
De tweede fase gaat over het vergroten van zelfinzicht door lichamelijke ervaring/bewustwording. Als je kunt ontspannen, ben je ook meer in staat om op een lichamelijke wijze te ervaren waar– en hoe je in je lichaam spieren of spiergroepen aanspant.

Als cliënt merk je b.v. dat je geen pijn wilt voelen en dat je klacht eigenlijk 100% weg moet zijn. Maar je ervaart ook hoe je door dit perfectionisme je houding, beweging en ademhaling op een negatieve wijze beïnvloedt; dat dit pijn veroorzaakt en je klachten in stand houdt of versterkt.

De cliënt ervaart de wisselwerking die er tussen fysieke gevoelens, emotionele gevoelens, ziekte cognities en ziekte percepties, verlangens en de situatie waarin deze zich bevindt bestaat. De cliënt leert daar op te interveniëren door zijn/haar gedachten te corrigeren.
Ondanks, voor de cliënt negatieve belevingen (lichte exposure), is deze in staat tot het uitvoeren van eenvoudige oefeningen in aandacht, ontspanning en fitheid vergrotende oefeningen. 

Lichaamsgericht werken leidt via de fysieke weg naar zelfbewustzijn. En zelfbewustzijn is nodig om te ontdekken of de huidige perceptie, attributie, gedachten en gedrag realistisch is, of dat het om een verandering vraagt.

Acceptatiefase
Na verloop van tijd ervaren de meeste cliënten dat hun klacht eigenlijk een gevolg is van spiercontracties welke een afweer zijn tegen negatieve emoties. Deze emoties zijn weer gecorreleerd aan verschillende cognities over gezondheid, zelfbeeld en andere mensen (sociale context). Het zijn patronen die ontstaan zijn in de jeugd.

In deze fase leert de cliënt hoe deze zijn/haar klacht kunt accepteren en de aandacht kunt richten op diepere waarden en verlangens. 
De cliënt is in staat om verantwoording te nemen voor zijn/haar eigen gevoelens en belevingen. De cliënt is in staat om zijn/haar klacht te accepteren. De cliënt is vervolgens ook in staat om om te gaan met fysieke provocaties (milde exposure) van de begeleider. De cliënt is in staat om op een diep niveau zijn/haar defensies los te laten.

Zelfsturingsfase
In deze fase leert de cliënt de eigen klacht/gezondheid te managen. In contact met diepe waarden en verlangens leert de client om de eigen grenzen effectief aan anderen aan te geven in voorheen 'moeilijke' situaties.

Uitbouwen van een positief zelfbeeld, zelfvertrouwen en zelfcontrole.  De cliënt is in staat om ondanks 'moeilijkheden' met behulp van je lichaamssignalen en de opgedane inzichten hieromtrent sturing te geven aan je leven. De cliënt is te staat om te switchen van een statische Mindset naar een verander Mindset.
Daardoor is de cliënt in staat om zijn/haat eigen klacht/gezondheid te managen en gas geven of juist gas terug nemen afhankeljik van zijn/haar doel.

De cliënt kan een zinvolle betekenis geven aan de signalen van zijn/haar lichaam en is in staat om de eigen verlangens maar ook grenzen effectief aan anderen aan te geven in voorheen 'moeilijke' situaties. De cliënt geeft dromen en verlangens vorm in zijn/haar leven. EDe cliënt ervaart dat hij/zij meer zijn/haar je oorspronkelijke zelf belichaamt. De cliënt leeft en werkt op een geïnspireerde wijze.

Kenmerken in lichaamsgerichte therapie leestijd 0,5 minuut

Er is een grote diversiteit aan lichaamsgerichte therapie. Grofweg onderscheid ik daarbij drie kenmerken:

a. Door aanraking:  massage, druk op weefsel, trek aan weefsel,  manipulatie e.d.

b. Door bewegen: actieve bewegingen ,houdingen en expressies door de cliënt uitgevoerd,  inbegrepen de ademhaling.
Passieve bewegingen door de behandelaar uitgevoerd.

c. Door middel van verbale begeleiding: cliént richt de aandacht op fysiek waarneembare processen als,
de ademhaling, contractie, relaxatie, de hartslag.

Ik combineer bovenstaande methodes. Door de cliënt te leren focussen op zijn/haar lichaam en deze te laten beschrijven wat hij/zij waarneemt ontwijken we de valkuil van praten, eindeloze redenaties en geklets. Het brengt de patiënt in het moment, in het 'hier en nu'.

Inclusie en exclusie criteria leestijd 0,5 minuut

Vanuit de psychosomatische fysiotherapie gebruiken we verschillende zelfbeoordelingsvragenlijsten om de mate van complexiteit van de klacht van de patiënt in kaart te brengen en om te weten of de patiënt mono- of multidisciplinair behandeld moet worden. In de praktijk bleken deze vragenlijsten vaak een andere uitslag te geven, dan wat ik in de praktijk waarnam. Daardoor vind ik het gebruik van vragenlijsten weinig zeggend over de cliënt.

In de afgelopen jaren heb ik zelf een aantal persoonskenmerken gedetecteerd. Wanneer ik deze bij de patiënt herkende, zag ik dat de kans op succes aanzienlijk toenam. Ik gebruik ze nu als inclusiecriteria. Deze persoonskenmerken zijn: Nieuwsgierigheid, Openheid, Moed, Geduld, Acceptatie en Zelf-liefde. Het zijn kenmerken van een Mindset die verandering toestaat.

De populatie in mijn praktijk bestaat vooral uit hoog-sensitieve mannen en vrouwen in de leeftijd van 27-57 jaar met chronische klachten.  Het zijn mensen die nog de mogelijkheid hebben om nieuwsgierig en open te zijn naar zichzelf en zijn/haar klachten.

De kenmerken van een 'verander' Mindset staan in schril contrast met met persoonskenmerken als: perfectionisme, 'moet-isme', ongeduld, starheid en koppigheid (vast houden aan verklaringen i.p.v. te switchen naar de beleefde ervaringen).

Ten grondslag hieraan ligt m.i. een dieper liggend ongeloof in eigen waarde, goedheid, en eigen kunnen.
Wanneer de klacht zo bedreigend is dat de patiënt slechts een oplossing of medische erkenning wil voor zijn/haar probleem, zonder zijn/haar eigen aandeel hierin te betrekken, dan is een multi-disciplinaire behandeling zinvoller. Ik noem deze Mindset 'statisch'. 

Ten aanzien van ALK (SOLK) leestijd 0,5 minuut

De groep patiënten* met chronische en recidiverende pijn blijkt geen homogene groep. Dat blijkt al uit de diversiteit aan diagnoses** die gesteld worden in deze populatie.  Dat maakt wetenschappelijk onderzoek naar- en een protocollaire aanpak van patiënten met deze klachten moeilijk; 90%-95% van alle pijn is a-specifiek van aard.
Daarnaast zijn er visieverschillen: de ene behandelaar gaat uit van de overeenkomsten tussen verschillende ziektebeelden en de ander gaat in op de verschillen***.

Omdat er geen duidelijk oorzakelijk substraat aantoonbaar is voor deze klachten, is een protocollaire behandeling of protocollair advies (b.v. oefeningen) m.i. niet te geven!
De aanpak van chronische en recidiverende pijnklachten behoeft maatwerk, startend vanuit patroonherkenning door de behandelaar (de klinische blik). De aanpak is, in samenspraak met de patiënt, gericht op wat dit individu vraagt en nodig heeft. De aanpak is experiëntieel van aard. 


* Terminologie:
Afhankelijk van de doelstelling en de mate van eigen inbreng spreek ik van patiënt, cliënt of student. Analoog kun je dan spreken van lichaamsgerichte therapie, lichaamsgerichte coaching of lichaamsgerichte scholing.


* * Diagnostische terminologie:
Somatisch onverklaarde lichamelijke klachten,  SOLK
Medisch onverklaarde lichamelijke klachten ,  MOLK 
Lichamelijk onverklaarde klachten,  LOK

Onverklaarde lichamelijke klachten , OLK
Onverklaarde klachten,  OK
Stress gerelateerde klachten, 

Somatoforme stoornis,
Somatisatie stoornis,
Functionele klachten, FK
Functionele somatische stoornis FSS
Somatische symptoom stoornis, SSS
A-specifieke klachten,
Vage klachten,
Ideopatische klachten,
Vage lichamelijke klachten,
Conversie stoornis,
Hypervigilantie,
Hysterie,
Psycho-somatische klachten, 
Surmenage, 
Uitputting, 
Burn-out, 
Overspanning,
Prikkelbare dikke darmsyndroom,  PDDS
Hyperventilatie, 
Fibromyalgie, 
 
etc.


*** SOLK: 

op een hoop gooien of splitsen, Jan Verhoeven: https://condite.nl/artikelen_post/solk-op-een-hoop-gooien-of-splitsen/

Werkhypothese: lichaam en geest kun je niet scheiden leestijd 0,5 minuut

Ik ga er van uit dat je lichaam, geest, zingeving, emoties, sociale context en spiritualiteit wel kunt onderscheiden in een mens, maar je kan ze niet als op zichzelf staande entiteiten benaderen.

De strikte scheiding tussen lichaam en geest is m.i achterhaald. Het bio-psycho-spirituele-sociale model, maar ook in het model van positieve gezondheid van Machteld Huber zijn integratieve modellen die de realiteit veel meer recht doen. Met deze visie in het achterhoofd richt ik mij in een sessie in eerste instantie vooral op het lichaam, op het lijf.

De patiënt in de spreekkamer, komt met een verhaal. Aanvankelijk lijkt dat vaak een logisch verhaal, maar bij dieper doorvragen verwaterd het verhaal regelmatig tot het beschrijven van ervaringen met een  onsamenhangend en onlogisch karakter. Daaronder tref ik dan een hele wereld aan van beperkende overtuigingen die hun wortels hebben in een ver verleden.
Ik sta nog steeds regelmatig versteld hoe iemand totaal vervreemd kan zijn van zijn/haar lichaamsgevoel en lichaamsbesef.  Patiënten die bij aanvang aangeven 'niets' te voelen of ervaren. Patiënten die door gaan met overbelasten van hun lijf en dan roepen 'dat moet toch kunnen'.

Wanneer de patiënt zichzelf, zijn klacht en hoe hij/zij daar mee omgaat leert herkennen kan deze er voor kiezen om alternatieven te proberen. 

Theoretische verklaringsmodellen

artikel 1: Pijn, angst en overige chronische klachten begrepen vanuit de polyvagaal theorie van Porges
(opent in een apart venster, ongeveer 4 minuten leestijd)

artikel 2: Fases in de behandeling, uitvloeisel van de theorie van Porges voor de behandeling:
Trauma

3. informatieve video (in het Engels) 

Vergoedingen

Als de cliënt in voldoende mate aanvullend verzekerd is, dan kan de behandeling geheel of gedeeltelijk vergoed worden door de zorgverzekeraar.

Steeds vaker wordt een traject vergoed door de werkgever. Met name het onderwijs, gemeenten en de ICT geven regelmatig een vergoeding voor zo'n traject. Ik maak graag een vrijblijvende offerte voor een traject van 10 of 15 sessies voor u als werkgever. Daarin wordt ook het traject en de einddoelen beschreven.

Als er geen vergoeding plaats vindt, dan moet de cliënt de behandeling zelf betalen. De kosten bedragen € 125,= per sessie.

Mark ten Seldam

Mark ten Seldam heeft een onorthodoxe aanpak en probeert snel tot de kern van het probleem van de klant te komen door actief niet-doen. Naast zijn opleiding als fysiotherapeut en osteopaat heeft heeft hij een 10 jarige opleiding in de Zijnsgerichte- en Spirituele benadering van Hans Knibbe voltooid.

Kern van die visie: eerst de essentie, dan het psychologische werk. Zorg dat je je essentie herkent. Vandaar uit kun je zelf ontdekken hoe je vast komt te zitten in oude overlevingspatronen, waarin je eigen verlangens zorgvuldig zijn weggemoffeld en jij jezelf tekort doet.

Mark toont je als cliënt ook hoe je de ander (vaak ongewild ) van je afstoot, terwijl je juist toenadering zoekt.
Vraag jij je af of deze methode iets voor jouw patiënt is? Bel mij even of vul je vraag in op de contact pagina.

>